İŞÇİLİK ALACAKLARI

İşçi –işveren ilişkisine dair tüm hükümler 4857 sayılı İş kanununda düzenlenmiştir.İşçilik alacak kalemleri:Kıdem Tazminatı,İhbar Tazminatı, Fazla Mesai Alacağı,Agi Alacağı,Hafta tatili Ücreti,Ücret Yıllık İzin Ücret Alacağı,Ubgt alacağıdır. İşçilik alacak kalemlerini kısaca açıklamak gerekirse;

İşçinin iş kanununda bulunan sebeplerden dolayı iş akdini feshetmesi veya işveren tarafında iş kanuna aykırı şekilde iş akdinin sonlanması sonucu işverenin ödeyeceği tazminata kıdem tazminatı denir.Fakat işçinin kıdem tazminatını alabilmesi için işverene ait işyerinde veya işyerlerinde en az 1 yıl süreyle çalışması gerekir.İşverence kıdem tazminatı giydirilmiş brüt ücret üzerinden ödenir.

İhbar Tazminatında ise sadece belirsiz süreli iş akitlerinin iş kanununa aykırı şekilde feshedilmesi sonucunda söz konusu olur.4857 sayılı İş Kanunu 17. Madde 4. Fıkrası da ihbar tazminatının sadece işçi veya işveren değil ihbar sürelerini ihlal edip iş akdini sonlandıran tarafın ihbar tazminatı ödemesi gerekmektedir diye belirtilmiştir.Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. Bildirim süreleri İş Kanunu 17. Maddeye göre’‘İş sözleşmeleri;

a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,

b) İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,

c) İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,

d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için,

bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra feshedilmiş sayılır”.Özetle bildirim sürelerine uymayıp iş akdini usule aykırı fesheden taraf işçi veya işveren farketmeksizin ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olacaktır.

Fazla Mesai alacağını açıklamak gerekirse;İş Kanunu 63. Madde ”Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir’’. Haftada 45 saatin üzerinde çalışan işçi işvereninden fazla mesai  ücreti talep edebilir.

Hafta tatili ücreti İş Kanunu 46. Maddesine göre’’Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir’’.Hafta tatili kullandırılmayıp çalıştırılan işçi işverenden hafta tatili ücreti talep edebilir.

Ücret Alacağı işveren tarafından ödenmeyen maaş,yevmiye vb. alacaklardır. İşveren tarafından ödenmediği veya eksik ödendiği taktirde işçi işverenden ücret alacağını talep edebilir.

İşçinin işe başladığı tarihten itibaren en az 1 yıl çalıştığı taktirde yıllık ücretli izin hakkı kazanır. İşçi izinde geçirdiği süre için normal ücretini işverenden alır.Fakat yıllık izni kullandırılmayıp iş akdi sonlanan işçinin yıllık izni alacağa dönüşür ve işçi yıllık izin ücretini işverenden talep edebilir.

Agi alacağı işçinin kendisi  veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler için devletin uygulandığı gelir vergisi indirimidir. Agi işçinin alacakları kapsamında değerlendirilir . Agi 01.11.2022 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırıldı.

Son olarak Ulussal Bayram  alacağı İş Kanunu 47.Madde düzenlenmiştir: ‘’ Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.

İşçilik alacaklarında zamanaşımı kural olarak 5 yıldır. Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı iş akdinin sonlanmasından itibaren 5 yıl geçince zamanaşımına uğrar. Fakat 25.10.2017 tarihinden önce sonlanan iş akitlerinden ihbar ve kıdem tazminatları için zamanaşımı iş sözleşmesinin sonlanmasından itibaren 10 yıldır. Yıllık izin ücreti alacağı 01.07.2012 den önce sona eren iş akitlerinde 5 yıllık ,01.07.2012-25.10.2017 tarihleri arasında sona eren iş sözleşmelerinde yıllık izin ücret alacağı 10 yıllık , 25.10.2017 tarihinden sonra iş akitleri sonlanan işçilerin yıllık izin ücret alacağı talep etmesi 5 yıllık zamanaşımına tabidir.Yıllık izin ücreti alacağı, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alacakları iş akdinin sonlanmasından itibaren zamanaşımına tabidir. Fakat diğer alacaklar (muaccel) doğduğu tarihten itibaren zamanaşımına tabi olmaktadır.

***İş davalarında süreç 3 aşamalıdır. İhtarname aşaması, Arabulucuk Aşaması , Dava aşaması . İş Hukukuna dair tüm davalarda iş hukuku alanında uzman bir avukatla çalışılması gerekmektedir.***